Kod QR – co to jest?

Prawdopodobnie widziałeś już te skanowalne symbole wszędzie: w menu restauracji, na biletach na wydarzenia czy kartach pokładowych. Wystarczy szybkie skanowanie aparatem telefonu, by otworzyć stronę internetową, wybrać jedzenie lub uzyskać ważne informacje w kilka sekund.

Ale właściwie jak działa kod QR? I czy jego skanowanie jest zawsze bezpieczne? W poniższym przewodniku wszystko wyjaśnimy. Dowiesz się, co to jest QR, na czym polega i co warto wiedzieć, zanim z niego skorzystasz.

Co to jest kod QR: wprowadzenie

Kod QR jest rodzajem matrycowego kodu kreskowego, przeznaczonego do szybkiego i wydajnego kodowania danych. Łatwo go rozpoznasz po charakterystycznym czarno-białym wzorze, który składa się z kwadratowych modułów. Po zeskanowaniu go za pomocą czytnika kodów QR lub kamery smartfona ten dwuwymiarowy kod szybko zapewnia dostęp do zawartych w nim informacji.

Skrót QR – co to znaczy?

QR to skrót od angielskiego zwrotu „quick response”, czyli „szybka odpowiedź”. Nazwa pochodzi od tego, jak błyskawicznie działają te kody – rezultat pojawia się niemal natychmiast po zeskanowaniu.

Kto wynalazł kod QR?

Kody QR wynalazł w 1994 roku Masahiro Hara, japoński inżynier w firmie motoryzacyjnej Denso Wave. Jego celem było stworzenie czegoś szybszego i wydajniejszego niż tradycyjne kody kreskowe, co pierwotnie miało służyć do śledzenia części samochodowych w zakładach produkcyjnych.

Czym QR różni się od kodu kreskowego?

Kody QR działają podobnie do tradycyjnych kodów kreskowych, ale mają też kilka dużych zalet:

• Pojemność danych. Tradycyjne kody kreskowe są liniowe lub jednowymiarowe, co oznacza, że mogą przechowywać ograniczoną ilość informacji – zwykle do około 100 znaków. Kody QR są dwuwymiarowe, kodują dane zarówno poziomo, jak i pionowo, dzięki czemu potrafią przechowywać tysiące znaków.
• Odporność. Kody kreskowe łatwo jest uszkodzić. Niewielkie zadrapanie, zabrudzenie lub naderwanie uniemożliwiają odczyt. Kody QR są bardziej odporne, ponieważ mają wbudowaną korekcję błędów. Nawet jeśli część kodu QR została uszkodzona, nadal można go zeskanować za pomocą aplikacji lub czytnika kodów QR.
• Wszechstronność. Kody kreskowe wykorzystuje się głównie w branżach takich jak handel detaliczny i śledzenie zapasów. Kody QR mają znacznie więcej zastosowań, od cyfrowych biletów i inteligentnych opakowań po płatności zbliżeniowe i kampanie marketingowe. Służyły nawet do śledzenia kontaktów COVID-19 podczas pandemii.
• Wygoda. Kody kreskowe można zeskanować tylko w jednym kierunku, więc skaner musi być ustawiony pod odpowiednim kątem. Ponadto odczytują je zwykle tylko specjalistyczne skanery. Kody QR są o wiele wygodniejsze – zeskanuje je prawie każdy za pomocą smartfonu, i to pod każdym kątem i w każdym kierunku.

Jak działa kod QR?

Kody QR działają podobnie jak tradycyjne kody kreskowe, ale zawierają więcej danych na mniejszej przestrzeni. Zamiast linii używają małych, czarno-białych kwadratów, które są ułożone w siatkę. Po zeskanowaniu kodu QR za pomocą aparatu telefonu lub czytnika QR oprogramowanie odczytuje ten wzór i przekształca go w coś użytecznego, takiego jak adres URL witryny, dane kontaktowe lub metoda płatności.

Główne elementy kodu QR

Każdy kod QR składa się z siedmiu głównych części:

1. Strefa ciszy: pusta przestrzeń wokół kodu QR. Pozwala skanerowi łatwo rozpoznać granice kodu, dzięki czemu kod jest łatwy do wykrycia bez zakłóceń ze strony pobliskich elementów.
2. Wzory wyszukiwania: znane również jako wzorce wykrywania pozycji. Są to trzy duże kwadraty widoczne w lewym górnym, prawym górnym i lewym dolnym rogu. Pomagają skanerowi określić położenie i orientację kodu.
3. Wzór wyrównania: mały kwadrat, zwykle w pobliżu prawego dolnego rogu, który zapewnia czytelność kodu nawet przy skanowaniu pod kątem. Nie wszystkie kody QR go posiadają – występuje głównie w większych i bardziej złożonych kodach.
4. Wzór synchronizacji: wygląda jak linia w kształcie litery L, która łączy wzory wyszukiwania. Pomaga skanerowi zmierzyć wielkość siatki i poprawnie odczytać poszczególne kwadraty, nawet jeśli kod jest nieco uszkodzony.
5. Informacja na temat wersji: znajduje się w pobliżu prawego górnego wzoru wyszukiwania i informuje skaner, którą wersję kodu QR odczytuje. Istnieje 40 różnych wersji kodu QR z różną liczbą modułów.
6. Informacje na temat formatu: umieszczone są blisko wzorów wyszukiwania i zawierają informacje o wzorze maski danych oraz poziomach korekcji błędów, co ułatwia odczyt nawet lekko uszkodzonego kodu.
7. Komórki danych: są to wszystkie pozostałe czarno-białe kwadraty w siatce. Przechowują właściwe dane, do których uzyskujesz dostęp po zeskanowaniu kodu.

Tryby wprowadzania danych w kodach QR

Podczas tworzenia kodu QR sposób przechowywania w nim informacji zależy od tzw. trybu wprowadzania. Potraktuj to jako „język”, którego kod QR używa do zapisu danych. Każdy tryb jest przeznaczony dla innych rodzajów znaków i ma różne limity pojemności. Oto cztery główne tryby wprowadzania danych:

1. Numeryczny: służy wyłącznie do cyfr (0–9). Ze względu na wysoką efektywność ten tryb przechowuje nawet ponad 7 000 cyfr w jednym kodzie QR, co świetnie sprawdza się w przypadku długich ciągów liczb lub identyfikatorów.
2. Alfanumeryczny: obsługuje znaki alfanumeryczne (litery, cyfry, spacje) oraz kilka symboli specjalnych, takich jak „%” czy „$”. Przechowuje nawet ponad 4 000 znaków, dzięki czemu nadaje się np. do kodów rabatowych lub krótkich wiadomości tekstowych.
3. Bajtowy: obsługuje znaki z zestawu znaków ISO-8859-1, który obejmuje większość zachodnich liter i symboli. Może pomieścić prawie 3 000 znaków, dzięki czemu jest przydatny w przypadku tekstów wielojęzycznych lub szczegółowych danych.
4. Kanji: został opracowany specjalnie do zapisu znaków japońskich przy użyciu zestawu Shift JIS set. Był oryginalnym trybem, ponieważ kody QR zostały wynalezione w Japonii. Skutecznie przechowuje dwubajtowe znaki, dzięki czemu idealnie sprawdza się przy zapisie japońskiego tekstu.

Statyczny i dynamiczny kod QR – co to jest?

Istnieją dwa główne rodzaje kodów QR: statyczny i dynamiczny.

• Statyczne kody QR. Są to stałe kody. Po ich utworzeniu zapisane w nich dane nie mogą zostać zmienione. To, co umieścisz na początku, pozostanie już takie na zawsze. Statyczny kod QR dobrze sprawdza się w jednorazowych lub niezmiennych zastosowaniach, takich jak rejestracja na wydarzenia, logowanie do Wi-Fi czy odprawy bezdotykowe.
• Dynamiczne kody QR. Są bardziej elastyczne. Zamiast przechowywać stałe dane, odsyłają do adresu URL, który można aktualizować w dowolnym momencie. Oznacza to, że możesz zachować ten sam kod QR, lecz zmieniać miejsce, do którego prowadzi. Takie rozwiązanie doskonale sprawdza się w kampaniach marketingowych, na opakowaniach produktów czy w płatnościach mobilnych.

Rodzaje kodów QR i ich zastosowanie

Kody QR występują w wielu formach, od tych w menu w restauracjach po uwierzytelniające na opakowaniach produktów. Oto przykłady najpopularniejszych kodów QR oraz ich zastosowanie:

• Kody QR do stron internetowych: wykorzystują przekierowanie adresu URL, aby wysłać użytkownika bezpośrednio na określoną stronę internetową, np. stronę produktu, promocyjną lub główną. Należą do najpopularniejszych kodów QR.
• Kody QR vCard: działają jak cyfrowe wizytówki, gdyż natychmiast udostępniają dane kontaktowe, takie jak imię i nazwisko, stanowisko, numer telefonu, adres e-mail i linki społecznościowe. Są idealne do nawiązywania współpracy czy do autopromocji.
• Kody QR do Wi-Fi: umożliwia natychmiastowe połączenie z siecią bez konieczności jej wyszukiwania lub wpisywania hasła. Często spotyka się je w hotelach, kawiarniach, restauracjach i przestrzeniach coworkingowych, gdyż ułatwiają logowanie do sieci.
• Kody QR do sklepów z aplikacjami: kierują użytkowników na stronę aplikacji w Apple App Store lub Google Play Store. Jest to prosty sposób dla twórców aplikacji na zwiększenie liczby pobrań i ułatwienie użytkownikom znalezienia właściwego programu bez konieczności jego ręcznego wyszukiwania.
• Kody QR do mediów społecznościowych: mogą zawierać linki do wielu profili społecznościowych naraz. Jeden skan umożliwia dostęp do czyjegoś Instagrama, Facebooka, LinkedIna czy innych platform. Jest to przydatne dla influencerów oraz firm i twórców, którzy chcą zwiększyć swoją społeczność.
• Kody QR do pobierania plików: musisz szybko udostępnić plik PDF, obraz lub dokument? Kod QR do pobrania plik umożliwia ich natychmiastowe dostarczenie, co oszczędza czas i ogranicza długie wiadomości e-mail lub konieczność pobierania skomplikowanych linków.
• Kody QR do wiadomości e-mail, SMS i połączeń telefonicznych: pozwalają na szybkie interakcje. Przygotowują wstępnie wiadomość tekstową, otwierają okno do tworzenia wiadomości e-mail lub automatycznie wybierają numer telefonu. Często stosuje się je w obsłudze klienta, kampaniach marketingowych i generowaniu leadów, aby ułatwić użytkownikom kontakt.
• Kody QR do wydarzeń i geolokalizacji: ułatwiają rejestrację gości, walidację biletów lub udostępnianie informacji na temat nadchodzących wydarzeń. Geolokalizacyjne kody QR mogą zaś natychmiast udostępnić fizyczną lokalizację, co przydaje się w planowaniu wydarzeń, przewodnikach turystycznych czy ogłoszeniach nieruchomości.
• Kody multi-URL: są dynamiczne i potrafią wyświetlać różne linki w zależności od czasu, języka lub lokalizacji skanowania.
• Kody QR MP3: zaprojektowane do udostępniania plików audio, takich jak utwory muzyczne, podcasty lub inne nagrania. Są idealne dla muzyków i twórców treści.

Jak zeskanować kod QR?

W przeszłości skanowanie kodów QR było nieco trudniejsze niż obecnie. Często konieczne okazywało się pobieranie i instalacja specjalnej aplikacji do odczytu kodów QR na urządzenie. Dziś jednak niemal wszystkie telefony i tablety mają wbudowaną funkcję skanowania kodów QR, dzięki czemu odczyt dowolnego kodu jest szybki, prosty i wygodny.

Skanowanie QR na iPhonie lub iPadzie

Istnieją dwa sposoby skanowania kodów QR na urządzeniu z systemem iOS:

Metoda 1. Skorzystaj z aplikacji Camera (Aparat)

1. Otwórz aplikację Camera (Aparat).
   
2. Skieruj aparat na kod QR.
3. Stuknij w powiadomienie, aby otworzyć link powiązany z kodem.
   

Metoda 2. Skorzystaj z Control Center (Centrum sterowania)

Najpierw dodaj widżet Code Scanner (Skanera kodów) do twojego Control Center (Centrum sterowania):

1. Przeciągnij palcem w dół od prawego górnego rogu ekranu.
   
2. Dotknij i przytrzymaj tło ekranu, aż pojawi się opcja edycji Control Center (Centrum sterowania). Stuknij w Add a Control (Dodaj narzędzie).
3. W galerii Centrum sterowania stuknij Scan Code (Skanuj kod).
   

Po dodaniu możesz szybko skanować kody:

1. Przeciągnij palcem w dół od prawego górnego rogu ekranu.
2. Stuknij w ikonę skanera kodów QR.
   
3. Zeskanuj kod i postępuj zgodnie z komunikatem.

Skanowanie QR na telefonie z Androidem

Urządzenia z Androidem również oferują dwa proste sposoby skanowania kodów QR:

Metoda 1. Skorzystaj z aplikacji Camera (Kamera)

1. Otwórz aplikację Camera (Kamera).
   
2. Skieruj kamerę na kod QR.
   
3. Stuknij w powiadomienie, które się pojawi.

Metoda 2. Skorzystaj z Google Lens

1. Otwórz aplikację Google Lens albo stuknij ikonę Lens w Asystencie Google lub na pasku wyszukiwania Google.
   
2. Skieruj aparat na kod QR.
   
3. Stuknij w wyświetlony link, aby go otworzyć.

Skanowanie QR na komputerze PC lub Mac

Skanowanie kodu QR na komputerze działa nieco inaczej niż na telefonie, ale wciąż jest bardzo proste. Masz do wyboru dwie główne metody:

Metoda 1. Skorzystaj z internetowego skanera kodów QR

1. Wyszukaj internetowe narzędzie do odczytu kodów QR, np. Web QR.
2. Następnie możesz albo zeskanować kod za pomocą kamery komputera, albo przesłać obraz z kodem QR do pobranego narzędzia w celu jego odczytania.

Metoda 2. Pobierz dedykowaną aplikację

1. Pobierz zaufaną aplikację do skanowania kodów QR dla swojego systemu operacyjnego.
2. Otwórz aplikację i zeskanuj kod za pomocą kamery lub wczytaj plik graficzny z kodem QR do aplikacji.

Jak wygenerować kod QR?

Chcesz utworzyć własny kod QR, aby udostępnić plik, promować produkt lub zdobyć nowych obserwujących w mediach społecznościowych? Na szczęście istnieje wiele narzędzi do generowania QR, które ci w tym pomogą.

Płatne i darmowe generatory kodów QR

Możesz korzystać z różnych darmowych narzędzi internetowych i aplikacji mobilnych, takich jak generator QR Adobe Express czy Generator Kodów QR. Dostępne są także płatne rozwiązania – zwykle oferują dodatkowe funkcje, lepsze możliwości personalizacji, silniejsze zabezpieczenia oraz opcję masowego generowania kodów. Poleca się je firmom, które muszą szybko i efektywnie tworzyć wiele kodów.

Aby wygenerować kod QR za darmo:

1. Przejdź na stronę generatora. Wpisz link lub dane, które chcesz zapisać w swoim kodzie QR.
   
2. Kliknij przycisk Download (Pobierz), aby zapisać kod i udostępniać go w razie potrzeby.
   

Korzystanie z Chrome do generowania kodów QR

Chrome ułatwia tworzenie QR bez dodatkowych narzędzi czy instalacji. Niezależnie od tego, czy korzystasz z telefonu, czy z komputera, szybko zamienisz dowolną stronę internetową w skanowalny kod do udostępnienia innym.

Na Androidzie

Mobilna wersja Chrome na Androida posiada wbudowany generator kodów QR. Jest darmowy, prosty w obsłudze i nie wymaga żadnych dodatkowych instalacji. Aby z niego skorzystać:

1. Otwórz stronę, którą udostępnisz jako kod QR, i stuknij w ikonę trzech kropek w prawym górnym rogu ekranu. Następnie naciśnij Share (Udostępnij).
   
2. Stuknij w QR code (Kod QR).
   
3. Twój kod QR pojawi się na ekranie. Możesz kliknąć Download (Pobierz), aby zapisać obraz i udostępnić go innym.
   

Na iPhonie

1. Otwórz w Chrome stronę, którą udostępnisz.
2. Stuknij ikonę udostępniania w prawym górnym rogu.
   
3. Wybierz Create a QR code (Utwórz kod QR).
   
4. Twój kod QR wygeneruje się natychmiast i będzie gotowy do zapisania lub udostępnienia.
   

Na komputerze

Google udostępnia w Chrome również darmowy generator kodów QR na komputery PC i Mac:

1. Otwórz dowolną stronę internetową.
2. Kliknij prawym przyciskiem myszy w dowolnym miejscu na stronie i wybierz opcję, aby utworzyć kod QR dla tej strony.
   
3. Kod QR pojawi się od razu i będzie gotowy do pobrania oraz udostępnienia.
   

Generowanie QR – najlepsze praktyki

Stworzenie kodu QR jest łatwe, ale zadbanie o to, by działał dobrze dla użytkowników, wymaga nieco więcej uwagi. Źle zaprojektowany lub nieprzetestowany kod bardziej frustruje, niż pomaga. Oto kilka najlepszych praktyk, o których należy pamiętać podczas tworzenia kodu QR:

• Upewnij się, że link prowadzi do strony przyjaznej dla urządzeń mobilnych, aby poprawnie działał na telefonach i tabletach.
• Przetestuj swój kod QR, zanim go udostępnisz.
• Dodaj kontekst, żeby użytkownicy wiedzieli, co oznacza kod QR i dokąd ich przekieruje.
• Upewnij się, że kod QR jest wystarczająco duży, aby łatwo dało się go zeskanować.
• Unikaj nadmiernego „upiększania” projektu kodu, ponieważ utrudni to jego odczytanie.

Do czego służy kod QR?

Kody QR przeszły drogę od niszowych do wszechobecnych – obecnie pojawiają się w najróżniejszych sytuacjach. Oto najczęstsze zastosowania QR:

• Marketing i reklama: kody QR często pojawiają się na plakatach, billboardach, ulotkach, a nawet w reklamach telewizyjnych. Ułatwiają ludziom skanowanie kodu i natychmiastowe przejście na daną stronę internetową, pobranie kuponu, zapisanie się do newslettera lub poznanie szczegółów produktu czy usługi.
• Płatności i transakcje finansowe: wiele sklepów, restauracji i aplikacji pozwala dziś płacić po prostu przez zeskanowanie kodu QR. Zamiast wpisywać dane karty czy przeciągać kartą przez terminal. Wystarczy, że zeskanujesz kod i stukniesz w celu potwierdzenia operacji. Jest to szybkie, bezpieczne i idealne rozwiązanie do płatności zbliżeniowych.
• Podróże i sprzedaż biletów: hotele używają kodów QR do szybkiego, bezdotykowego meldowania gości, a wiele linii lotniczych, przewoźników kolejowych i organizatorów wydarzeń oferuje bilety elektroniczne oparte na QR. Wystarczy, że go zeskanujesz, odprawisz się i odlecisz. Papierowe bilety nie są potrzebne.
• Opakowania produktów i inwentaryzacja: kody QR pojawiają się także na inteligentnych opakowaniach produktów, co zapewnia natychmiastowy dostęp do informacji, np. o składnikach, instrukcji lub weryfikacji autentyczności. W magazynach i handlu detalicznym kody QR umożliwiają skuteczne śledzenie i zarządzanie zapasami.
• Edukacja i zarządzanie wydarzeniami: szkoły i uniwersytety używają kodów QR w bibliotekach, salach wykładowych i materiałach dydaktycznych, aby szybko dzielić się zasobami. Organizatorzy wydarzeń wykorzystują je do śledzenia frekwencji, udostępniania harmonogramów i promocji nadchodzących wydarzeń.

Czy kody QR są bezpieczne?

Kody QR są wygodne i powszechnie używane, ale nie oznacza to, że zawsze gwarantują bezpieczeństwo. Oszuści i cyberprzestępcy wymyślili sposoby na ich nadużycie poprzez przekształcenie ich w złośliwe kody QR, które nakłaniają użytkowników do odwiedzania niebezpiecznych stron lub pobrania malware.

• Podmiana kodu QR (spoofing). Dzieje się tak, gdy oszust zakrywa lub zastępuje prawdziwy QR (np. na plakacie czy w menu restauracji) własną, fałszywą wersją. Wygląda na bezpieczny, ale po zeskanowaniu przekieruje cię w zupełnie inne miejsce, często na niebezpieczną stronę.
• Phishing przez kody QR. Niektórzy atakujący ukrywają linki phishingowe wewnątrz QR. Jeśli zeskanujesz taki kod i wejdziesz w link, trafisz na fałszywą stronę logowania, która powstała w celu kradzieży danych uwierzytelniających, albo na witrynę naruszającą prywatność.
• Malware. Złośliwy kod QR ukrywa linki prowadzące do pobrania oprogramowania malware. Jedno szybkie skanowanie, stuknięcie w link – i nieświadomie instalujesz na swoim urządzeniu wirusa lub spyware.

Czy kody QR gromadzą dane osobowe?

Same w sobie – nie. Zeskanowanie QR nie daje mu dostępu do twoich danych osobowych. Jednak strona internetowa lub aplikacja, do której cię przekieruje, może poprosić cię o wprowadzenie danych lub śledzić twoją aktywność. Złoczyńcy wykorzystują to na swoją korzyść poprzez tworzenie złośliwych kodów QR specjalnie w celu zbierania poufnych informacji.

Dowiedz się więcej w naszym przewodniku po bezpieczeństwie kodów QR.

Jak zachować bezpieczeństwo przy korzystaniu z kodów QR?

Bezpieczne korzystanie z kodów QR jest kluczowe, aby uniknąć oszustw i kradzieży danych. Oto kilka prostych kroków, które pomogą ci się chronić:

• Sprawdź, skąd pochodzi kod. Zawsze sprawdzaj źródło i kontekst kodu QR, zanim go zeskanujesz. Jeśli otrzymasz go przez e-mail, SMS lub media społecznościowe, upewnij się, że pochodzi z zaufanego źródła, np. oficjalnej strony lub znanej firmy.
• Zachowaj ostrożność w miejscach publicznych. W przestrzeni publicznej przyjrzyj się uważnie kodom, które wyglądają na uszkodzone, przerobione lub umieszczone bez żadnego wyjaśnienia. Jeśli nie ma jasnego kontekstu, dokąd prowadzi, lepiej go nie skanuj.
• Podejrzyj link przed otwarciem. Zanim klikniesz jakikolwiek link, spójrz na adres URL wyświetlany przez aparat lub skaner. Uważaj na literówki, dziwne nazwy domen lub skrócone linki, które ukrywają prawdziwy adres.

Jak wybrać bezpieczną aplikację do skanowania QR?

Wbudowany w telefon aparat może skanować większość kodów QR, ale korzystanie z aplikacji zaprojektowanej z myślą o bezpiecznym skanowaniu zapewnia dodatkową warstwę ochrony. Najlepsze aplikacje automatycznie oznaczają podejrzane linki lub nawet blokują złośliwe kody QR, dzięki czemu unikniesz niebezpiecznych witryn.

Dla dodatkowej ochrony rozważ korzystanie z komputerowej lub mobilnej wersji VPN, aby zaszyfrować połączenie i zwiększyć swoją prywatność. Dobrym pomysłem jest również regularna aktualizacja urządzenia, aby zawsze mieć dostęp do najnowszych zabezpieczeń przed skanowaniem kodów QR.